Towarzystwa Historycznego "ROK 1920"

Robspad

Ostatnimi czasy usiłuje się świadomie zastąpić kokardę narodową jakimś kotylionem. Obserwując inne działania dotyczące dewaluacji symboli narodowych stwierdzam, że nie są to działania przypadkowe, wynikające jedynie z niewiedzy. Żal, że w tym procederze biorą udział najwyższe władze państwowe. Czas najwyższy przeciwstawić się dezinformacji i peerelowskim metodom.

Kotylion (fr. cotillon) to pochodząca z Francji, znana również w Polsce zabawa taneczna, w czasie której pary tancerzy nosiły ozdobne oznaki, przypięte do piersi, zwane kotylionami. Kotyliony były na początku zabawy rozdzielane między tancerzy i tancerki - zabawa polegała na tym, aby posiadacze jednakowych kotylionów odnaleźli się na sali i tańczyli parami. W jednym tańcu nosiło się kotylion w kolorze żółtym, w innym już w zielonym itd.
Z czasem kotyliony z uwagi na to, że od początku miały rozrywkowo-imprezową proweniencję, zaczęto używać na konkursach psów, kotów i koni. Na wystawach rolniczych dekorowano krowy i najlepsze byki.

W tradycji polskiej istniały tymczasem kokardy narodowe. Wszędzie w oficjalnych dokumentach używa się nazwy kokarda, z tym, że czasami spotyka się różne odmiany.

Przykładowo, już w słynnej rozmowie delegacji polskich wojskowych z Aleksandrem I 13 kwietnia 1814 w Paryżu. Na pytanie, "czy wojsko zatrzyma kokardę narodową", cesarz odpowiedział twierdząco.

W wojnie 1931 roku korpus litewski czuł się więcej polskim, aniżeli moskiewskim. Oficerowie, kiedy się dowiedzieli o rewolncyi w Warszawie, zamanifestowali swoje uczucia, przypinając białe kokardy. W czasie bitwy pod Dębem 4000 żołnierzy z korpusu litewskiego przeszło na stronę polską.

Po raz pierwszy polskie barwy zostały skodyfikowane uchwałą Sejmu Królestwa Polskiego z 7 lutego 1831:

Izba Senatorska i Izba Poselska po wysłuchaniu Wniosków Komisji Sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni się łączyć Polacy, postanowiły i stanowią:
Artykuł 1.
Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Artykuł 2.
Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie te kolory nosić mają w miejscu gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były.
Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.

W okresie wiosny ludów, lud Krakowski, ozdobiwszy swe czapki i kapelusze kokardą narodową, w dniu 15 marca wypuścił więźniów politycznych na wolność i wybrał komitet narodowy.

Kokarda narodowa mogła być w zależności od kontekstu nazywana także kokardą oficerską, kokardą powstańczą, kokardą ochotniczą lub podobnie, ale zawsze byla kokardą.

Przepisy mundurowe z roku 1919 mówią, między innymi, iż na czapkach oficerów umieszczona jest kokarda oficerska.

Była także kokarda ochotnicza:
"Latem 1920 roku zgłaszali się do wojska przede wszystkim gimnazjaliści, studenci, harcerze, młodzi pracownicy, synowie chłopów. (...) – przerabiali metryki i przed komisją poborową wspinali się na palce, by nie odesłano ich do mamy. Wolę ratowania zagrożonej ojczyzny wykazali również mocno starsi wiekiem, nawet weterani powstania styczniowego.
Najczęściej ochotnicy wyruszali na front we własnych ubraniach i trzewikach, wyróżnikiem była jedynie biało-czerwona kokarda. W drodze na pola walki doskonalili się w strzelaniu, poznawali komendy bojowe. Dyscypliny nie trzeba było im wpajać, dominowali żarliwością nad "starym wojskiem”. Tak powstawały bataliony i pułki, których numery rozpoczynały się od liczby 200."

Wyciąg rozkazu Generalnego Insp. Armji ochotniczej: Żołnierze Armji ochotniczej, jak powstańcy 63. roku, którzy z nami stają w szeregach, nosić będą zaszczytną kokardę powstańczą. Każdy ochotnik, formalnie zaciągnięty w szeregi Armji ochotniczej, otrzyma czerwono-białą kokardę ze stemplem Generalnego lub Okręgowego Inspektora na odwrotnej stronie. Kokarda ta winna być noszoną na furażerce pod orłem oraz na bluzie — na klapie lewej górnej kieszeni — przy równoczesnem posiadaniu legitymacji zaciągowej.
.Organizacje Czerwonego i Białego Krzyża podjęły się już dostarczenia furażerek i kokard.
Hasło ochotnika .w bój", odezw „na zwycięstwo". Tak się .pozdrawiać będziemy: Bóg z wami.
Za zgodność: Generalny Inspektor A. O-
Szef sztabu Malinowski, Józef Haller,
Ppłk. Sztabu Gener. mp. Generał broni mp.

Oczywiście nie jest to wyczerpujące opracowanie. Kokarda narodowa była także na czapkach i mundurach powstańców wielkopolskich.
Moim celem jedynie jest odpowiednie dać rzeczy słowo.

Kotyliony, które zwyczajowo przypina się psom, koniom i rogaciźnie, mogą sobie politycy zakładać do tańca z gwiazdami, a nie z okazji świąt państwowych. Kotylion jest dla ignorantów, balowiczów i imprezowiczów.

Prezydent Bronisław Komorowski podczas spotkania z uczniami z okazji akcji "Kotylion na 11 listopada" mówił, że kotylion to symbol patriotyzmu, a patriotyzm jest źródłem radości i dumy.
Nie jest to pierwsza wpadka historyka. Nie wiem czy słowo historyk w tym przypadku nie powinienem ująć w cudzysłów. Pamiętamy bowiem Świętowita o pięciu twarzach , rzekomo drugą konstytucję w Europie – mówił wtedy o konstytucji 3 maja.

Nie dajmy narzucać sobie tej narracji.
Zmiana symboli prowadzi do zmiany znaczeń, a ta z kolei do zmiana postaw społecznych i patriotycznych.

Michał M.

Jeśli dobrze rozumiem chodzi o kwestie językowe. Kotylion i kokarda jeśli się nie mylę mają tą samą formę (w skrócie: biało-czerwone kółko z materiału).

Robspad

Nie tylko chodzi o kwestie językowe. Trywializując, jest zasadnicza różnica między Hymnem a piosenka o dupie Maryni. Chociaż obie są podobne w formie mając melodię i słowa. Nie chodzi jedynie o zwykłą zamienność słów.

Poboczna kwestia to prawidłowość kolorów. Nie byłbym tak ortodoksyjny w tej kwestii, ale skłaniałbym się bardziej do czerwonej kokardy z białym środkiem, takiej jaka obowiązywała przykładowo w wojskach wielkopolskich. Wskazują na to zasady weksylologii. Wiem, że w okresie Księstwa Warszawskiego była to sprawa dyskusyjna - wchodziła tu sprawa saska. Także w legionach sprawa chyba była wynikiem kompromisu.

Generalnie apeluję o poprawne nazywanie Kokardy Narodowej tak, jak poprawnie Mazurek Dąbrowskiego nazywany jest Hymnem a nie piosenką. Dlatego miedzy innymi należy wstać, kiedy śpiewa się Hymn, bo nie jest to zwykła piosenka tak, jak Kokarda Narodowa nie jest zwykłym kotylionem.

Andrzej G

Dosadniej pisząc różnica między kotylionem a kokardą jest jak za przeproszeniem między gó...em, a czekoladą, kolory te same a różnica wielka. Wink

Robspad

Andrzej G:

Robspad

Przy okazji warto może w dziale mundurowym poruszyć temat prawidłowej barwy Kokardy Narodowej w interesującym nas okresie.

Poniżej jedno zdjęcie. Kolory odwrotne z tymi jakie podają autorzy w książce „Barwa i Broń Sił Zbrojnych Wielkopolski w latach 1919 – 1920”

Nie wykluczam możliwości pewnych sporadycznych wyjątków od zasadniczej reguły, podyktowanych pośpiechem, lub niewiedzą.

Adam S

Czerwony na zewnątrz jest logiczny, po rozwinięciu w sztandar czerwony wypada na dole biały na górze .I to są barwy Narodowe. Przecież nasi wyzwoliciele zrobili to z pomyślunkiem..

atyl

Robspad

Kolega mówi raczej o wyścigach i konkursach hippicznych a w cytowanym tekście jest mowa o pokazach i wystawach. Na wystawie rolnej chyba koniowi nie przypina się floo?

Michał M.

Co do kolejności kolorów w kokardzie to badałem kiedyś ten temat i źródła historyczne dają sprzeczne informacje. Na wystawie w MWP jest kokarda z 1920 roku z kolorem białym bodaj na zewnątrz, a na plakatach i w malarstwie z tego okresu jest odwrotnie.

atyl