Towarzystwa Historycznego "ROK 1920"

mietek

Znalazlem wlasnie bardzo ciekawe wydanie z 1929 roku, czyli

Dziesięciolecie intendentury Polskiej Siły Zbrojnej 1918-1928, Koło Oficerów Intendentów, Warszawa 1929

Jest ono dostepne w Wielkopolkiej Bibliotece Cyfrowej
Link: [link widoczny dla zalogowanych]

Sa tam informacje o zaopatrzeniu, mundurach, produkcji oraz problemami z tym zwiazanymi, lacznie z intendentura odzialow polskich w czasie 1 wojny (Legiony, Hallerczycy, jednostki w Rosji)

Najciekawszy (dla mnie) jest rozdzial dot umundurowania (od strony 347-skanu):

Ponizej pare moic notatek, tak dla smaku Smile

Spis tresci jest zas na str 632 (skanu)

1. Przejeto po okupantach (koniec 1918), w zaokragleniu: 105,3 tys czapek, 168tys bluz, 76,4 tys par spodni, 66,9tys plaszczy, 227,8tys par butow, 40,4tys kocy, 56,5tys pasow glownych, 160,7tys ladownic, 50,9tys zabek do bagnetow, 38,3 tys tornistrow, 79,7tys chlebakow, 32tys plecakow, 85,9tys menazek, 24,8tys manierek. Zapasy te szybko sie wyczerpaly (pelna tabela na str 350)
2. uzupelnienie elwipunku oddzialow wojskowych z darow (zbiorka chlebakow, plecakow, workow turystycznych, brezentu, wyrobow z brezentu na potrzeby wojska)
3. Dosc interesujace, strony 334-7 sukno mundurowe, jego produkcja i sklad, warunki technicze,gramatura, ilosc splotow, nitek itp
4. Tkaniny wyrabiane przez poszczegolnych dostawcow (1918-19) znacznie sie roznily kolor, wykonczenie, wyglad i uzyty surowiec. W 1920 roku wprowadzono juz warunki techniczne.
5. Od 1918 jedynym wspolnym elementem byl orzelek, a pozniej i guziki z orlem, zas mundury uzywano roznych typow i pochodzenia
6. Pomimo wprowadzenia przepisow ujednolicajacych mundur 1919 roznorodnosc trwala, ze wzgledu na rozne zrodla produkcji i zakupu materialow
7. Producenci mundurow z roznych czesci kraju mieli tendencje do nadawania swoim wyrobom cech umundurowania jakie produkowali w okresie zaborow, zas zolnierze masowo przerabial otrzymane umundurowanie, czemu nie dalo sie zapobiegac
8. Szmaty uzyskane z wybrakowanych przedmiotow mundurowych, scinkowiI szmat wyrabiano drobne przedmioty (furazerki, lapawice, owijacze)
9. W 1919 roku przeprowadzono rekwizycje z hurtowni: tkaniny oraz przedmioty wojskowe, glownie pochodzenia zagranicznego
10. W ramach zbiorki dla wojska otrzymano ubrania, buty, koce, ale wiele z nich bylo malo, lub nieprzydatne dla wojska
11. Pierwsza seria sukna “bialostockie” z ktorego robiono mundury byla niskiej jakosci, mundury sie niszczyly bardzo szybko, pozniej mundury szyte z tej tkaniny wdawano rezerwostom idacym do domow
12. Strona 338, tabela ilosci produkcji mundurow i oporzadzenia w latach 1920-21
13. Za granica zakupiono demobil USA zgromadzony we Francji, oraz angielski i wloski. W lata 1919-21 zakupiono 565tys kurtek, 527tys par spodni, 480tys plaszczy, 961tys par butow (tabela str 364). Ostatni transport mundurow z zagranicy dotarl do Polski w 1922, a butow w 1923 roku
14. 1925 rok zmodyfikowano sklad/typ sukna mundurowego (str 352)
15. Zakup przedmiotow osobistych, szzotek, gwizdkow, temblakow, odznak, godel, sznurow, odbywal sie na zasadzie z wolnej reki, na rachunek kupiecki
16. Po 1924 roku czesc przedmiotow oraz mundurow, jak: furazerki, owijacze, bielizne, rekawice, kaftany, chlebaki, produkowano w okregowych zakladach naprawczych, ze szkoda dla jednolitosci umundurowania (s 362)
17. Mundury zagraniczne wydawano demobilizowanym z wojska (choc do zwrotu)
18. Otatnich 2 latach (chodzi zapewne o 1926-27) wyszly z uzytku przedmioty nieprzepisowe, z okresu wojennego, lub zakupow zagranicznych, ktore psuly jednolitosc mundurowa (s 385)
19. W latach 1919-22 oficerowie zawodowi material w celu uszycia munduru na miare, oraz skore na buty, od 1924 kontynuowano to
20. 1922-23 wojskowe zaklady wykonywaly naprawy inne prace zwiazane z mundurami, na rzecz oficerow i podoficerow zawodowych

Pare przemyslen na szybko:
- pierwsze mundury “bialostockie” zostaly zniszczone (w czasie dzialan, wydane rezerwistom), czy jakies zostaly?
- Interesujacy jest brak w liscie zakupow zagranicznych mundurow francuskich, sa USA, angielskie I wloskie
- Zmiana typu sukna w 1925 roku, czyli problemy z potencjalnym doborem sukna na kopie mundurow 1919
- Sa ilosci mundurow zakupionych, wyprodukowanych, pozaborczych – da sie z tego wyliczyc jakos proporcje mundurow na walki 1920
- Zakupy z wolnej reki i dary cywilne, czesc oporzadzenia (gwizdki, szczotki, plecaki, chlebaki) nadaja sie do rekonstrukcji jakiekolwiek dowolnej produkcji, byle zgodne z pre-1920
- Sa roznice w wykonaniu chlebakow, furazerek itp jako rowniez po 1924 byly szyte regionalnie, co ma wplyw na wykonywanie replik

Sławek S.

No to ja bym nie rozgłaszał tego materiału bo w oparciu o takie rewelacje sankcjonujące dowolność może się okazać, że ktoś ubierze się w przysłowiowe kąpielówki w paski i powie że to regionalny mundur oddziału ochotniczego Strzelców Poleskich rekrutowanego w Psiej Wólce.
A na poważnie to bardzo ciekawy materiał Kolega wyszukuje ostatnio. Bardzo się cieszę, że gościmy Kolegę na naszym forum.

Wczytałem się w tekst i znalazłem gramatury sukna:
- sukno mundurowe - 645 g
- sukno spodniowe - 750 g
- sukno płaszczowe - 915g
czapki i inne drobne elementy dodatkowe wykonywano z sukna mundurowego. Dane obowiązujące do 1925 roku.
Ciekawe dane o ilościach mundurów zakupionych i wyprodukowanych w kraju pokazują np. tabelki ze strony 358.
No i jeszcze informacja chyba najważniejsza. Z tekstu na stronie 359 wynikałoby, ze to co my uważamy za datę wprowadzenia munduru wz 19 (listopad 1919r) oni uważali tylko za wprowadzenie przepisów ubiorczych wymagających wytyczających drogę. Natomiast ich wszystkie uwarunkowania techniczne oraz opisy wyposażenia żołnierza nie wpływające na jego wygląd zewnętrzny opracowywano jeszcze w 1921 i później.
Polecam wszystkim zainteresowanym tę lekturę.

Michał M.

Bardzo fajne znalezisko. Czyli mamy np 168 tys kurtek po zaborcach, 565 tys zakupionych za granicą. Czy są tam podane ilości mundurów wypordukowanych w kraju w latach 1918-1920?
Ciejawa sprawa z mundurami włoskimi. Czy ktoś je gdzieś widział na polskich zdjęciach> Ja widziałem tylko ładownice.

mietek

Sa ilosci wyprodukowane w kraju, ale bez podzialu na rodzaj uzytego sukna. Choc jest ilosc sukna, to jakos by sie dalo przeliczyc proporcje.

Do tego dochodza jeszcze mundury szyte indywidualnie, oraz dla oddzialow ochotniczych i przyniesione przez ochotnikow zglaszajacych sie do wojska. A to sa czesto,jak mowia wspomnienia "dziela na wskros indywidualne szyte przez natchnionych krawcow"

Acha, zapewne dodac nalezy jeszcze kurtki przywiezione "na grzbietach" zolnierzy wracajacych zarowno z niewoli, jak i w ramach zwartych oddzialow.
Te 168tys, to chyba kurtki w magazynach. czyli dojda kurtki pozaborcze i paramilitarne (np skauci) bedace w uzyciu w Polsce.

ArturSz

Wspaniałe! Ogromne dzieki za podzielenie się!

Michale - w domowych zasobach powinienm miec "włocha" - wstawię wiczorem dla weryfikacji.
Odnośnie produkcji mundurow rodzimych, krajowych - obok pozaborczych i demobilu ( zwłaszcza USA) sporo na fotografiach z lat 1919-20 widuje sie kurtek polskich wz 17 ( szare)-
Sa one dziś bardzo czesto mylnie okreslane jako wz 19 z uwagi na brak kieszeni na piersiach.
Dlatego na tej podstwie jestem bliski twierdzenia iz sposród rodzimych mundurów, produkowanych w Polsce w od 1918 roku kurtek wz 17 lub inspirowanych nimi było najwiecej.
Sposobność do wskazania kurtek wz 19 na losowo wybranej puli zdjec jest dosc rzadką okazją na materiale fotograficznym z epoki. Dopiero fotografie datowane na 1921 i dalej ukazuja je czesciej.

Sławek S.

Materiał Kolegi "mietek" wyszedł w dobrej chwili. Niedawno na forum dobroni zakwestionowałem wz 19. jako poddstawowy wzór umundurowania na tę kampanię. A przy okazji na potrzeby filmu. Myślę, że takie stwierdzenie mogło zdziwić kilka osób. Inspiracją moją było nagłe, duże zainteresownie szyciem dziewietnastek po ogłoszeniu "poboru" do filmu.

mietek

Sławek S.

Nie analizowałem tego materiału aż tak dokładnie, ale w pełni popieram wniosek Szanownego Kolegi. Niżej wklejka z mojej dzisiejszej wypowiedzi w tym temacie na innym forum:
"Wydaje mi się, że badanie procentowego udziału mundurów używanych podczas kampanii 19/20 to dobry temat przynajmniej na pracę magisterską. Nie mając aż takich aspiracji spróbuję w skrócie podsumować zebrane w tej sprawie informacje:
1 - wytyczne w sprawie mundurów wz. 19 pojawiły się pod koniec 1919r. czyli w połowie wojny;
2 - wydolność polskiego przemysłu z tamtego okresu była znikoma (w tym przypadku chodzi o przemysł włókienniczy);
3 - w szczytowym okresie pod bronią było ok 1 000 000 ludzi;
4 - rezerwy magazynowe w suknie potrzebnym do uszycia munduru wz 19 dosłownie = 0;
5 - polska hodowla owiec w omawianym okresie była praktycznie na poziomie minimalnym;
6 - Wojska Wielkopolskie posiadały umundurowanie poniemieckie wz. 10 i wz. 15; mundur PSZ
wz 17 oraz ich własne przeróbki i modyfikacje;
7 - jednostki z zaboru austriackiego miały mundury CK i polegionowe;
8 - Armia Hallera nosiła mundury francuskie wz 15 z modyfikacjami polskimi;
9 - oddziały z rodowodem carskorosyjskim nosiły modyfikacje mundurów carskich;
10 - jednostki z rodowodem białorosyjskim mundury interwentów;
11 - prowadzono duże zakupy umundurowania z magazynów rezerw powojennych państw ententy.
12 - do tego należy dodać wszelkie mundury organizacji paramilitarnych, ubrania cywilne oddziałów ochotniczych.
Część z tych informacji zawarł w swojej wypowiedzi Kolega "historyk".
Patrząc na zdjęcia z tamtego okresu - mam tu na myśli faktyczne zdjęcia z lat 1919-1920, widać praktycznie wszystkie wyżej wymienione mundury i ubrania. W zasadzie nie widać na nich żołnierzy w mundurze wz 19. Nawet jeśli przyjąć, że produkcja umundurowania wz 19 rozpoczęła się na skalę przemysłową ( właściwą dla możliwości roku 1920) wiosną roku 1920 to i tak trwała tylko przez ostatnie pół roku tej wojny. Czyli przez prawie 1,5 roku (75% czasu ) jej trwania mundur ten nie był wcale obecny na jej froncie. A czy wtedy nosiło go 20 czy nawet 40 % wszystkich żołnierzy, to nie zmienia wniosku, że mundur wz. 19 nie jest podstawowym umundurowaniem wojny z bolszewikami,a uznanie go za taki zdecydowanie wypacza historię. Uff skończyłem."
W zasadzie powyższa uproszczona i bezliczbowa próba analizy odpowiada wnioskom Kolegi.

Sławek S.

A niżej dwa następne posty w odpowiedzi:
historyk

"http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=71012&from=publication& w którym wyjaśnione sa niektóre z naszych punktów dyskusji, generalnie w 1920 roku noszono wszystko, w tym kurtki wz. 19 produkowane z materiału zamiwaianego w Białymstoku. I tak na stronie 364 podano, że zakupiono 565.000 kurtek amerykańskich, angielskich i włoskich, ale jednocześnie, ze przejęto po okupantach 168.000 bluz i wyprodukowano w roku 18-19 aż 465.000 bluz (wzoru jak mniemam 1917), a w 1920 792.000 nie licząć GUZA, już wzoru 1919. Warto tez dodać, że kurtka wz. 17 uszyta z materiału khaki rózni się od 19 własciwie jednym guzikiem wiecej i nieco odmiennym kołnierzem.

Po zaborcach: 168

Kupione: 565

wyprodukowane 1918/1919: 465

wyprodukowane 1920: 792

Jakby nie patrzył i gdybyśmy policzyli to co sie zniszczyło, to w ponad milionowej armii nie było tych 19 tak mało."

I ostatnia chyba już na zakończenie tej dyskusji

Redakcja

"Korzystając z okazji chciałbym poinformować, że wstępnie ustalono, że postacie historyczne będa miały mundury zgodnie z zachowanymi oryginałami, literaturą i ikonografią. Postacie filmowe mundury odtwarzane będa miały generalnie na podstawie pzredmiotów i fotografii z epoki, z zachowaniem nacisku na jak największa ilość przedmiotów oryginalnych lub bardzo dobrych kopii. Drugi plan to GRH w mundurach z roku 1920, trzeci GRH w kurtkach wz. 1919."